Bron van dit artikel


Datum plaatsing: 05-04-2022 10:21:00

Hoe Jong-teams de Keuken Kampioen Divisie een casinocompetitie maken

Sinds hun introductie in de Keuken Kampioen Divisie zaaien Jong-teams verdeeldheid onder fans. Discussie laaide weer op nadat promotiekandidaat ADO Den Haag ineens 6-3 verloor van Jong Ajax, mede door een hattrick van Ghanees Mohammed Kudus.

Tekst Gijs van Kessel

Kudus maakte eerder dit seizoen minuten voor Ajax 1 in de Champions League en stond dit weekend in de basis tegen FC Groningen. Hem opstellen in de KKD is pure competitievervalsing, aldus fans van KKD-teams. De data wijzen uit dat deze fans zeker een punt hebben: het meespelen van eerste elftalspelers bij alle vier de Jong-teams maakt de KKD een casinocompetitie.
 

Volgens onderzoek van de KNVB hebben de vier huidige beloftenelftallen pas voordeel als er drie eerste elftal spelers op het veld staan. Deze informatie blijkt sindsdien echter verouderd. Tussen de Linies legt aan de hand van data het probleem uit: om te promoveren heeft een KKD-club inmiddels een flinke dosis geluk nodig.
 

De huidige regelgeving en het argument van de KNVB

Om het probleem te begrijpen kijken we allereerst naar de argumentatie van de KNVB voor Jong-teams. Sinds 2013/14 zijn de eerste beloftenelftallen in de voetbalpiramide te vinden. Jong Ajax, Jong PSV en Jong FC Twente kwamen dat jaar voor het eerst uit in de toenmalige Jupiler League. Sindsdien trok Jong FC Twente zich terug, waar Jong FC Utrecht en Jong AZ juist toetraden tot de huidige Keuken Kampioen Divisie.


Voor beloftenelftallen Jong Ajax, Jong PSV, Jong FC Utrecht en Jong AZ geldt op dit moment de volgende regelgeving zonder dispensatie: 1) veldspelers moeten 23 jaar of jonger zijn, dit is 25 jaar of jonger voor keepers;

2) spelers mogen niet meedoen aan een wedstrijd van een beloftenelftal als zij in hetzelfde speelweekend in de basis zijn gestart bij het eerste elftal, of minimaal 45 minuten hebben meegedaan.

Vanuit het oogpunt van Eredivisie-topclubs is de aantrekkingskracht van de deelname van Jong-teams aan de Keuken Kampioen Divisie onder de huidige regelgeving duidelijk. Hun argument is samen te vatten met een uitspraak van Gerald Vanenburg, jeugdtrainer bij Ajax, die twee jaar geleden in het AD zei: “De spelers van de beloftenelftallen krijgen zo de kans om te spelen onder weerstand en zich te etaleren”. Een speler die dicht tegen het eerste aanzit of zoals Kudus terugkomt van een langdurige blessure kan in een Jong-team toch minuten maken op niveau.

Er zijn dan ook grote succesverhalen van spelers van met name Jong Ajax en Jong PSV die het inmiddels tot de internationale top hebben geschopt. Frenkie de Jong, Donny van de Beek en Donyell Malen maakten ooit furore met hun optredens in de Keuken Kampioen Divisie en spelen inmiddels respectievelijk bij FC Barcelona, Everton en Dortmund.

In luttele jaren doorgroeien van beloften in de Keuken Kampioen Divisie tot het eerste elftal en dan voor een flinke zak geld de overstap maken naar de internationale top. Het plaatje is vanuit het oogpunt van de Jong-elftallen en hun moederclubs te begrijpen.

Daar komt bij dat Keuken Kampioen teams volgens de KNVB zelf ook niets te vrezen hebben: “Uit de cijfers blijkt verder dat het voor beloftenteams pas in positieve zin effect heeft als er drie of meer eerste elftal spelers meespelen”. Tevens geven zij aan dat dit in 2014/15 slechts 7% van de wedstrijden voorkwam.

De informatie van de KNVB blijkt echter niet meer te kloppen, het effect van drie spelers komt veel vaker voor en zoals we later zullen zien heeft het opstellen van één of meer eerste elftal veldspelers een even groot effect.


(Verouderd) onderzoek KNVB: voordeel vanaf drie Eredivisie-spelers in 7% van de wedstrijden
Beginnende bij het effect van het opstellen van drie spelers zien we dat dit inderdaad effect heeft, maar dat het vaker voorkomt dan door de KNVB gedacht.


Figuur 1: Puntenverschil met drie of meer eerste elftal spelers op het veld t/m 18-03-2022

In de bovenstaande grafiek vinden we de statistieken als de voorwaarde van drie spelers in acht genomen wordt. Meteen is te zien dat vrijwel alle donkere staven hoger zijn, wat betekent dat het effect van deelname van drie of meer eerste elftal spelers inderdaad positief is.

Toch komt de frequentie van het opstellen van drie eerste elftal spelers hoger uit dan de 7% van de KNVB: over de periode 2016/17-2021/22 zijn er in 146 van de 806 wedstrijden drie of meer eerste elftal spelers opgesteld, wat neerkomt op liefst 18% van het totaal aantal wedstrijden. Een uitschieter hierbij is Ajax in 2016/17, toen het in dertig van de 38 wedstrijden drie eerste elftal spelers opstelde.

Wellicht is dit te verklaren doordat er een andere voorwaarde gesteld is aan wat telt als een eerste elftal speler. In dit artikel wordt de lijn aangehouden dat een eerste elftal speler een speler is die meer dan 90 minuten gemaakt heeft in het eerste elftal van de desbetreffende club in dat seizoen.

De meer voor de hand liggende verklaring is echter dat het opstellen van drie of meer eerste elftal spelers gewoonweg vaker voorkomt dan ten tijde van het onderzoek van de KNVB. Tussen de Linies heeft daarom contact opgenomen met de KNVB, maar zonder zelf een nieuw onderzoek gedaan te hebben wilde de voetbalbond geen uitspraak doen over onze bevindingen.

Wat de reden voor het verschil ook moge zijn, het effect in de 18% procent van alle wedstrijden is groot. Per seizoen verschilt het effect nog wel eens, maar de wisselvalligheid valt over alle seizoenen bij elkaar opgeteld weg.

Tabel 1: Totaal punten en wedstrijden met en zonder drie eerste elftal spelers t/m 18-03-2022

Uit de data achter de figuur blijkt dat voor iedere club de resultaten beter worden bij het opstellen van drie eerste elftal spelers. Het totale effect is gemiddeld maar liefst 0,5 punten per wedstrijd waarin Jong-teams met drie eerste elftal spelers spelen.

Er wordt dus over een lange periode flink voordeel behaald uit de mogelijkheid om met drie of meer eerste elftal spelers in de KKD te spelen. Dit komt ook nog eens ruim twee keer vaker voor dan in het seizoen 2014/15, waar de KNVB de huidige regelgeving deels op gebaseerd heeft. Een goed argument dus voor Keuken Kampioen Divisie-topclubs om die regels nog eens aan te kaarten, want in 18% van de wedstrijden is een beloftenelftal dus ineens significant beter.

Toch is 18% van de wedstrijden niet enorm veel. Daarom is het ook interessant om het onderzoek breder te trekken. Ontstaat het effect inderdaad pas als er drie eerste elftal spelers in het veld staan, zoals de KNVB aangeeft?

Tussen de Linies: het even grote effect van één eerste elftal veldspeler
Het antwoord op die vraag: nee.

Het effect is ook waarneembaar als je kijkt naar alle wedstrijden waar met één of meer eerste elftal spelers wordt gespeeld. Tenminste, als keepers niet mee worden geteld. Het effect is minder duidelijk als keepers mee worden geteld, wellicht omdat die minder effect op het spelbeeld kunnen hebben. Spelers als Kjell Scherpen, die in het seizoen 2019/20 veertien wedstrijden onder de lat stond bij Jong Ajax en twee bij het eerste elftal, worden daarom niet meegenomen.

Figuur 2: Puntenverschil met een of meer eerste elftal spelers op het veld exclusief keepers t/m 18-03-2022. *PSV in het seizoen 2021/22 is weggehaald omdat het in slechts drie wedstrijden eerste elftal veldspelers opstelde en alle drie deze wedstrijden won waardoor de schaal aangetast werd


Wanneer voor keepers gecontroleerd wordt is het effect van het opstellen van eerste elftal spelers meteen te zien. Sterker nog, de staafdiagram is een stuk duidelijker dan bij een minimum van drie eerste elftal spelers. Dit is te verklaren omdat de sample size per seizoen hoger is: het komt vaker voor dat er een eerste elftal veldspeler opgesteld wordt dan drie spelers in totaal. Dit betekent dat de invloed per seizoen al duidelijker waarneembaar is.

In totaal kwam het in 459 van de 806 wedstrijden voor dat er eerste elftal veldspelers opgesteld werden door beloftenelftallen in de Keuken Kampioen Divisie. Dat komt overeen met 57% van alle gespeelde wedstrijden, een stuk vaker dan de 18% van de wedstrijden waarin er drie of meer eerste elftal spelers opgesteld werden. Daarmee wordt het argument tegen de huidige regelgeving nog sterker.



Tabel 2: Totaal punten en wedstrijden met en zonder minstens een eerste elftal veldspeler t/m 18-03-2022


Het effect van het opstellen van een of meer eerste elftal veldspelers is namelijk even significant als bij drie spelers. Teams haalden onder deze voorwaarde gemiddeld weer precies 0,5 punten meer dan wanneer er geen eerste elftal veldspelers werden opgesteld. Ook is interessant dat het relatieve aandeel van Jong Ajax in het totaal aantal wedstrijden wat aan de voorwaarde voldoet daalt van 45% bij drie spelers naar 34% bij één veldspeler. Hierdoor wordt het gemiddelde verschil in punten van alle clubs minder door Jong Ajax bepaald. Dit betekent dat het gemiddelde hier een eerlijkere weergave van de verschillen per club biedt. Aangezien dit puntenverschil in meer dan de helft van alle wedstrijden voorkomt, wordt de kritiek van andere KKD-clubs een stuk begrijpelijker én krachtiger.

Het tegengeluid dat de wekelijkse selectieveranderingen een effect hebben op de kracht van Jong-teams, en daardoor op het verloop van de Keuken Kampioen Divisie als competitie, lijkt gerechtvaardigd. Als een Jong-team namelijk met een speler van het eerste elftal aan de aftrap verschijnt tegen FC Emmen en niet tegen Excelsior, is de statistische verwachting dat het ruim beter voor de dag komt tegen FC Emmen. Dit betekent dat in dit voorbeeld Excelsior een periodetitel of zelfs promotie zou kunnen mislopen door de aanzienlijk betere oppositie.

Belangrijk is dat de invloed van de selectie van Jong-teams niet voortkomt uit aankopen of blessures binnen de vaste selectie zoals bij andere KKD-teams. Bij Jong-teams kan er immers van week tot week ineens een speler van Conference League, Europa League of zelfs Champions League kaliber aan de selectie toegevoegd worden om de plek van een belofte in te nemen.


De casinocompetitie voor andere KKD-teams
Is het wel eerlijke competitie als deze geluksfactor meespeelt? Het antwoord vanuit het oogpunt van tegenstanders lijkt duidelijk: nee, de competitie wordt door beloftenteams vervalst. De data geven hen gelijk: terecht zijn Jong-teams een doorn in het oog voor KKD-teams en vooral voor promotiekandidaten.

Ieder KKD-team speelt gedurende het seizoen acht wedstrijden tegen beloftenelftallen. Gemiddeld spelen er in vier of vijf van deze wedstrijden één of meerdere veldspelers van het eerste elftal mee. Maar dit kan ook in geen van de wedstrijden of in alle acht de wedstrijden het geval zijn. De kracht van de oppositie is telkens anders.

Zie het als een casino waar KKD-teams elke week aan de roulettetafel inzetten op zwart. De kans is ietsje minder dan 50% dat ze kunnen juichen. Immers, als ze de eerste elftal veldspelers ontlopen, wordt de kans op winst flink vergroot.

Natuurlijk bestaat er een verschil tussen een speler die negentig minuten maakt in de Eredivisie en verder in de KKD uitkomt vergeleken met een speler die een half seizoen meedoet in beide competities. Spelers in die eerste categorie verdienden hun debuut, maar kunnen grotendeels gezien worden als beloften. Toch is er ook hier een argument tegen: deze groep kan namelijk wel meetrainen met eerste elftallen. Zolang er geen (semi) vaste selecties zijn behouden beloftenelftallen dit voordeel en hebben andere KKD-teams een 50/50 kans op een groot nadeel.

De argumentatie achter de huidige regelgeving is dus flink zwakker dan gedacht. De uitleg van de KNVB op basis van hun verouderde onderzoek is inmiddels onwaar geworden. Het effect van eerste elftal spelers is al waarneembaar vanaf één opgestelde veldspeler in plaats van drie spelers. Tevens hebben eerste elftal spelers effect op 57% van de wedstrijden, in plaats van de 7% die de KNVB aangeeft. Het effect is ook aanzienlijk: Jong-teams halen in die 57% van de wedstrijden gemiddeld 0,5 punten meer.

Moet er daarom nodig verandering komen in de huidige regelgeving voor beloftenteams na bijna negen seizoenen in de Eerste Divisie? Als het aan KKD clubs ligt wel en eerlijk is eerlijk: ze hebben een punt.