Eerste kunstgrasonderzoeken: relatief veel kankerverwekkende stoffen

Achtenvijftig van zestig onderzochte kunstgrasvelden met rubbergranulaat bevatten kankerverwekkende stoffen.

Tekst: Rinke van den Brink, redacteur gezondheidszorg

 

 

Een speciale gezondheidsnorm voor deze velden is er nog niet, maar het gaat in al deze gevallen om hogere concentraties dan is toegestaan in consumentenproducten. Volgens hoogleraar toxicologie Martin van den Berg gaat het om hogere concentraties dan je "vanwege de gezondheid zou moeten willen".

 

 

De afgelopen weken is er door bandenbranchevereniging VACO op honderden velden onderzoek gedaan naar de hoeveelheid kankerverwekkende stoffen in de granulaatkorrels die op kunstgrasvelden liggen. De aanleiding voor het onderzoek was een uitzending van Zembla, waarin wetenschappers stelden dat korrels van vermalen autobanden meer kankerverwekkende stoffen bevatten dan om gezondheidsredenen wenselijk is. Hoe hoog de concentratie kankerverwekkende stoffen is, was tot dusver niet bekend. Onderzoek door het RIVM moet dat duidelijk maken.

 

 

De NOS mocht de resultaten van vijftig onderzoeken inzien van de VACO en heeft die vergeleken met tien andere onderzoeken van voetbalvelden in de omgeving Oss en Valkenswaard.

 

 

Kankerverwekkende stoffen

De resultaten van de zestig onderzoeken laten een duidelijk beeld zien. Alle velden zijn onderzocht op acht aantoonbaar kankerverwekkende stoffen. Van de acht stoffen zijn er vier die op veel velden in hogere concentraties zijn aangetroffen. Gemiddeld overschrijden deze stoffen de normen voor consumentenproducten tussen de 1,5 en 3,7 keer. Op de meest vervuilde velden zijn concentraties gevonden van stoffen die zelfs zes keer deze norm overschrijden.

 

Op twee na bevatten alle velden minimaal één kankerverwekkende stof met een hogere concentratie dan bij consumentenproducten is toegestaan. Bij meer dan de helft van de velden zijn zelfs vier kankerverwekkende stoffen met hogere concentraties gevonden.

 

 

Veilig

Op dit moment is de consumentennorm niet van toepassing op rubbergranulaat. De velden voldoen daarom aan alle officiële eisen en de bandenbranche beschouwt de velden als veilig. Een aantal wetenschappers vindt echter dat rubbergranulaatkorrels moeten worden beoordeeld als een consumentenproduct, omdat sporters huidcontact maken met de korrels en kinderen de korrels in hun mond kunnen krijgen. Het Europees Parlement in Brussel denkt momenteel na over de vraag of de korrels op de velden inderdaad als consumentenproduct moeten worden gezien.

 

Hoogleraar toxicologie Martin van den Berg is een van de wetenschappers die vinden dat de strengere norm zou moeten gelden voor rubbergranulaatkorrels. "De cijfers laten op bijna alle velden hoge waarden zien bij een aantal aantoonbaar kankerverwekkende stoffen. Zeker bij materialen waar kinderen mee spelen of die ze in hun mond kunnen doen, moet je dat om gezondheidsredenen niet willen."

 

 

Kankerverwekkende stoffen per kunstgrasveld

Gevonden kankerverwekkende stoffen die de consumentennorm overschrijven*  percentage voetbalvelden:

0 of 1  17%

2 of 3  31% 

4 of 5  52%

6 of meer 0%

 

*Bij het berekenen is rekening gehouden met een foutmarge van 0,3 mg/kg.  

 

 

Onduidelijkheid

Hoe schadelijk de kankerverwekkende stoffen zijn, weet niemand. Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat laat zien wat de effecten zijn van het langdurig in aanraking komen met rubbergranulaatkorrels. Dat de stoffen kankerverwekkend zijn, staat vast. Maar hoe groot de blootstelling mag zijn voordat het schadelijk is voor de gezondheid, is nooit onderzocht. Ook het RIVM doet daarom onderzoek. Voor Kerst hoopt het RIVM resultaten te presenteren van 200 voetbalvelden, en een literatuuronderzoek naar de schadelijkheid van de stoffen. 

Het RIVM oordeelt dat de velden veilig zijn om op te sporten, maar adviseert om kinderen er niet op te laten spelen, anders dan sporten. Ook adviseert het instituut sporters om na afloop te douchen. Van den Berg kan zich vinden in dat advies. "Als je kunt uitwijken naar gewoon gras zou ik dat doen. Is dat niet mogelijk, dan is douchen inderdaad een goed advies."

 

Het ministerie van Volksgezondheid, de KNVB en de Vereniging Sport en Gemeenten willen niet reageren op de bevindingen. Ze wachten het onderzoek van het RIVM af.

 

 

Hoeveel kankerverwekkende stoffen zitter er in de korrels?

De huidige milieunorm (gebaseerd op de schade voor het milieu en niet op consumentenveiligheid) voor kankerverwekkende stoffen in rubbergranulaatkorrels is 1000 milligram per kilogram voor alle aanwezige kankerverwekkende stoffen samen. De norm voor consumentenproducten (waar de korrels niet aan hoeven te voldoen) is 1 milligram per kilogram per stof, en voor kinderproducten is dat 0,5 per kilogram.

 

De resultaten van de zestig onderzoeken hebben we vergeleken met de norm voor consumentenproducten. Van de acht aantoonbaar kankerverwekkende stoffen die onderzocht zijn komen vier kankerverwekkende stoffen vaak voor in de korrels. Bij de stof Benzo(e)pyreen is de gemiddelde overschrijding van de consumentennorm het grootst, namelijk 3,2 keer. Bij het meeste vervuilde veld is die 5,9 keer. Bij Benzo(a)pyreen, Benzo(b)fluorantheen, Chryseen is de gemiddelde overschrijding 1,5 keer. Bij het meest vervuilde veld is de overschrijding van Chryseen 3,6 keer.