De Europese droom van Wilfried Kanon

Hoe "Boem Boem Kanon', voetbaltalent met een hartkwaal, handelswaar werd.

door Fabian van der Poll

 

 

Reconstructie

De Ivoriaanse voetballer Wilfried Kanon wilde het maken in Europa. Verschillende clubs, waaronder ADO Den Haag, hoopten aan hem te verdienen. Het liep anders.

 

 

Op het perron in Den Haag staat een berooide Afrikaan. Hij draagt een trainingspak en heeft nauwelijks bagage: één rugzak. Daarin bewaart hij documenten en een onderbroek. Geld heeft hij niet. Daarom is hij hier.

 

 

Hij is Wilfried Serge Kanon. Ivoriaan, twintig jaar en profvoetballer, hoewel dat suggereert dat hij voor zijn werk wordt betaald. Dat is niet zo. Het is chaos bij de Roemeense club waar hij onder contract staat. Hij is bijna blut. Dankzij zijn zaakwaarnemer ligt er een contract klaar bij een Nederlandse club: ADO Den Haag.

 

 

De spelersbegeleider van ADO staat te wachten op het perron, die septemberavond in 2013. Hij helpt voetballers bij het vinden van een appartement, het afsluiten van verzekeringen, het regelen van een tandartsafspraak. Een probleemoplosser die handelt als hem duidelijk wordt dat de nieuwe speler niets bezit. Hij stelt voor kleren te kopen in het nabijgelegen winkelcentrum.

 

 

Het verhaal achter deze Afrikaanse speler – waarover hij zelf niet met NRC heeft gesproken – laat zien dat het profvoetbal een jungle kan zijn. Een schemerwereld met schimmige deals, zaakwaarnemers die grof geld verdienen, soms ten koste van ‘hun’ speler, en voetbalclubs die zich bedienen van financiële schijnconstructies om spelers minder te betalen dan wettelijk verplicht.

 

En dan heeft Wilfried Kanon nóg een probleem: hij heeft een hartafwijking.

 

 

Wereldster

Vierenhalf jaar eerder gloort voor Wilfried Kanon het geluk. Het is januari 2009 en de vijftienjarige verdediger krijgt de kans waarvan bijna iedere jongen in Ivoorkust droomt: voetballen in Europa, het continent waar landgenoot Didier Drogba een wereldster werd. Kanon en twee andere jongens zijn gescout door de Italiaanse tweedeklasser Empoli. De club brengt hen onder in een gastgezin: dat van een advocate uit Florence die is getrouwd met een oud-profvoetballer uit Ivoorkust.

 

 

De vrouw is een bekende verschijning in het Italiaanse voetbal. Niet alleen door haar hoge hakken, opvallende sieraden en Louis Vuittontassen, maar vooral omdat Lucia Bianco als advocaat gespecialiseerd is in voetbalzaken. Ze biedt de jongens een slaapplaats, wast hun kleren, zorgt voor eten. „Omdat Wilfried minderjarig was, gaf zijn moeder mij de voogdij”, zegt Bianco tegen NRC.

 

 

Kanon is van het drietal het grootste talent. In Empoli wordt hij in zijn eerste seizoen gekoesterd als een van de betere spelers in de jeugdrangen. Hij is groot, wendbaar, kopsterk en wordt bijna wekelijks opgesteld. Totdat de club hem in 2011 onderwerpt aan een cardiologisch onderzoek, wat in Italië wettelijk verplicht is bij sporters. Uit het hartfilmpje komt een afwijking naar voren.

 

Wat die precies is, is nooit bekendgemaakt. Zeker is dat Kanon als kind is geopereerd aan een hartinfectie en als volwassene last kreeg van hartritmestoornissen. Volgens meerdere bronnen speelt hij sinds enkele jaren met een inwendige defibrillator, een apparaatje ter grootte van een vaatwastablet, dat bij een hartstilstand een schok geeft om het ritme te herstellen.

 

Voetbalclubs zijn niet happig op spelers met hartafwijkingen. Er zijn er te veel geweest die plotseling dood neervielen – Miklós Fehér, Marc-Vivien Foé, Antonio Puerta en afgelopen maandag nog Cheick Tioté, een Ivoriaanse oud-speler van FC Twente met wie Kanon in 2015 de Africa Cup won. De angst voor zo’n drama maakt dat Empoli van Kanon af wil.

 

Is dat het einde van zijn Europese droom? Niet als het aan Lucia Bianco ligt. Zij treedt nu ook op als zaakwaarnemer van Kanon en is vastbesloten een nieuwe club voor hem te vinden. Op 17 juni 2012 geeft hij haar een exclusieve volmacht namens hem contractbesprekingen te voeren en deals te sluiten. Bianco krijgt zeven procent over al zijn inkomsten. Ook treedt een exclusiviteitsclausule in werking: als Kanon zaken doet met een andere makelaar, moet hij Bianco 100.000 euro boete betalen.

 

Voorlopig verdient ze niets aan hem. Hij zit een jaar bij haar thuis zonder een wedstrijd te spelen, terwijl zij zijn kleren en eten betaalt. Ze ziet nog één uitweg: Roemenië.

 

 

Nepcreditcards

De Roemeense Liga 1 is een voetbalcompetitie zonder weerga in Europa. Ze hangt aan elkaar van de corrupte bestuurders, vervalste wedstrijden, onbetaalde salarissen en failliete clubs. Er zijn zoveel faillissementen dat er van de achttien clubs die in 1997-1998 in de hoogste klasse speelden nog één over is. De Nederlandse spelersvakbond VVCS raadt voetballers af in de Liga 1 te spelen, hoe mooi de beloftes ook zijn. Vroeg of laat worden ze belazerd.

 

 

Wilfried Kanon maakt in Roemenië kennis met voetbalmakelaar Florin Manea, een vriend van Bianco die zelf ook voetballer is geweest. Na zijn carrière haalde Manea nog het nieuws met zijn arrestatie in Amerika. Met nepcreditcards kocht hij voor duizenden dollars aan waardebonnen bij supermarkt Walmart, die hij in andere vestigingen inwisselde voor cash. „We maken allemaal fouten”, zegt Manea daarover desgevraagd.

 

 

De Roemeen kan Kanon onderbrengen bij Gloria Bistrita, de club van zijn vader, een bekende trainer in Roemenië. Nicolae Manea wil de speler graag hebben. Al is hij afgekeurd in Empoli, hij blijft een groot talent. En hij is een koopje.

 

Toch kan Kanons hart nog een obstakel vormen. Buitenlandse spelers in Roemenië krijgen alleen een werkvergunning als ze medisch in orde zijn. Nicolae Manea – overleden in 2014 – neemt Kanon in 2012 mee naar drie artsen, vertelt hij kort voor zijn dood in een vraaggesprek met de Roemeense krant ProSport. Een arts die hij kent in Bistrita, de Fundeni-kliniek in Boekarest en het Militair Hospitaal in die stad. Telkens krijg hij dezelfde boodschap: „Deze jongen kan doodgaan wanneer hij voetbalt.”

 

 

Nicolae Manea geeft niet op. Als hij tot slot het Sportmedisch Centrum in Boekarest bezoekt, krijgt hij te horen dat Afrikaanse spelers soms hartproblemen hebben, maar dat die geen gevaar vormen. De 57-jarige arts van dit centrum oordeelt dat Kanon aan de slag kan.

 

 

Is het oordeel betrouwbaar? De betreffende arts is inmiddels ontslagen wegens haar rol in een andere zaak, die van Patrick Ekeng, een Kameroense speler van Dinamo Boekarest die in 2016 overleed aan hartfalen. In het onderzoek naar die zaak werd niet aangetoond dat zij een gediplomeerd arts is. Er zijn geen bewijzen en collega’s twijfelen of ze wel cardioloog is.

 

 

Maar Wilfried Kanon is blij, hij kan weer voetballen. Zijn nieuwe trainer is zo over hem te spreken dat Kanon aan het eind van het jaar mee verhuist naar diens nieuwe club, Corona Brasov. In Bistrita zou Kanon 1.000 euro per maand krijgen, in Brasov 1.500. Probleem is wel dat beide clubs armlastig zijn en zelden salaris uitkeren.

„Willy was zo arm”, zegt Florin Manea. „Mijn vader en ik moesten hem continu geld toestoppen. Hier 500 euro, daar 1.000 euro.”

 

 

De voetbalmakelaar heeft intussen een mandaat van Lucia Bianco gekregen om namens haar Kanons zaken te behartigen. Hij zal meedelen in de opbrengst. Hoe meer Kanon verdient, des te meer commissie beiden krijgen.

 

 

Bianco vraagt Manea een nieuwe club voor Kanon te zoeken, een die wel uitbetaalt. Dan kan ze tenminste nog wat aan hem verdienen. Manea belt een Nederlandse vriend, de bekende Haagse voetbalmakelaar Rodger Linse, zaakwaarnemer van spelers als Ruud van Nistelrooy en Nigel de Jong. „Stuur een Nederlandse club”, zegt hij. „Ik heb een interessante speler.”

 

Zo doet ADO Den Haag zijn intrede in het verhaal.

 

 

Schijnconstructie

Als ambitieuze middenmoter in de eredivisie heeft ADO altijd interesse in jonge talenten. Liefst spelers voor weinig geld. Des te hoger is de winst als de speler wordt verkocht.

 

 

Er staat alleen een wet in de weg. Als vreemdeling moet Kanon in Nederland vier ton per jaar verdienen om een werkvergunning te krijgen, een regel die in 1996 is bedacht om de toestroom van buitenlandse spelers te beperken. ADO betaalt veel lagere salarissen, in die tijd hooguit 240.000 euro.

 

De club bedenkt een list. Kanon is welkom, op voorwaarde dat zijn zaakwaarnemer een maandelijkse bijdrage betaalt voor zijn opleiding. Manea dient dat te beschouwen als een investering in de speler die zich later zal terugbetalen. In ruil krijgt hij 25 procent van de winst als Kanon wordt doorverkocht, wat zou kunnen oplopen tot een paar ton.„Are you crazy”, reageert Manea. Toch gaat hij akkoord, op aandringen van Kanon. De speler wil zo graag weg uit Roemenië dat hij bereid is de opleidingsvergoeding zelf te betalen.

 

 

Dit is de deal: op papier verdient Kanon bruto vier ton per jaar, zo’n 22.000 euro netto per maand. In werkelijkheid is afgesproken dat hij 10.000 euro netto per maand krijgt. Het ontbrekende bedrag is de zogenaamde opleidingsvergoeding. Manea: „Die wordt gefactureerd aan mij, maar ik betaal niet. De club houdt het geld in op het salaris van Kanon.”

 

In voetbalzaken gespecialiseerde juristen spreken van een schijnconstructie, een kunstgreep, waarmee ADO de wet omzeilt. Die schrijft voor dat Kanon alleen een werkvergunning krijgt als de club hem vier ton betaalt. Bij het UWV, dat de vergunning verstrekt, denken ze dat Kanon zijn volledige salaris krijgt. Het is de vraag of hij de werkvergunning had gekregen als deze constructie bekend was geweest. Juristen denken van niet. De KNVB zegt ook niks te weten van de schijnfacturen aan Manea.

 

De Roemeen bedingt dat hij 25.000 euro krijgt voor ieder jaar dat Kanon bij ADO speelt, een gebruikelijk bedrag. Ongewoner is de 150.000 euro die ADO hem eenmalig uitkeert, waarover wordt gezwegen. Er is afgesproken dat Manea met dat geld Kanons contract in Brasov zal afkopen, maar de club daar heeft – zo blijkt uit onderzoek van ProSport – niks ontvangen. Manea hield het geld zelf. „Omdat Brasov weer schulden had bij mij”, zegt hij.

 

 

Tweesterrenhotel

Na aankomst in Den Haag wordt Kanon naar Hotel Mimosa gebracht, een knus tweesterrenlogement aan de Scheveningse boulevard waar ADO al achttien jaar (buitenlandse) spelers onderbrengt. „We zijn een familiehotel waar naar spelers wordt omgekeken”, zegt eigenaar Arjan Verburg. „Zet ze in een Van der Valk langs de snelweg en ze hebben alleen hun playstation. Willy heeft zijn eerste woordjes Engels van mijn dochters geleerd.”

 

 

Verburg heeft veel meegemaakt met de voetballers die bij hem logeerden. Nooit zal hij de Engelse tiener vergeten die vroeg zijn tas naar boven te dragen en die zijn pas aangeschafte Apple-laptop in de prullenbak wilde gooien omdat het apparaat niet wilde opstarten. Kanon bleek het tegenovergestelde. „Hij had niks. Toen ik de volgende dag voorstelde dat hij boodschappen zou doen omdat wij alleen ontbijt serveren, heb ik hem maar geld geleend.”

 

 

Uit alles bleek dat deze jongen naar ADO was gehaald om snel door te verkopen.

Die dag wordt niet alleen duidelijk dat Kanon arm is. De club blijkt een speler te hebben aangetrokken die met Frans en Italiaans twee talen spreekt die hooguit een enkeling bij ADO verstaat. „Ik ging ervan uit dat hij een beetje Engels zou spreken”, zegt toenmalig trainer Maurice Steijn. „Met Frans konden wij maar een heel klein beetje uit de voeten.”

 

 

Zijn assistent Henk Fraser, nu hoofdtrainer bij Vitesse, is vooral verbaasd dat de speler geen voetbalschoenen heeft. „Maar je stelt geen vragen, je traint gewoon met de jongens die er zijn. Uit alles bleek dat deze jongen naar ADO was gehaald om snel door te verkopen. Zo werkt de voetbalwereld.”

 

 

Ondanks de taalbarrière groeit Kanon uit tot een gewaardeerde speler in Den Haag. ‘Boem Boem Kanon’, noemen de supporters hem. Hoogtepunt is zijn selectie voor de Afrika Cup begin 2015. Ivoorkust wint het prestigieuze toernooi en Kanon is een van de spelers die een strafschop benutten in de beslissende serie. Terug in Den Haag vertelt hij trots dat hij de kleedkamer heeft gedeeld met Didier Drogba.

 

 

De toernooiwinst vergroot zijn aanzien. Voetbalmakelaars proberen hem te verleiden naar hun kantoor over te stappen. Ze beloven een betere club voor hem te vinden. Dat blijkt onder meer uit e-mails in bezit van NRC, waarin het bureau Classico Sports de speler aanbiedt bij clubs in Portugal. Kanon is welwillend. Het Franse bureau is mogelijk de schakel naar Frankrijk, waar hij altijd al heeft willen voetballen.

 

 

In juli 2015 is zijn droomtransfer nabij. De Franse middenmoter Lille heeft zich bij ADO gemeld, de transfer is snel rond. Op YouTube staat nog altijd de welkomstvideo die de media-afdeling van Lille maakte. Kanon ondertekent documenten, bezichtigt het trainingscomplex en schudt zijn nieuwe ploeggenoten de hand. „Dit is echt te gek”, zegt de verdediger tijdens de rondleiding.

 

Het liep anders. Twijfel over zijn fysieke gesteldheid brengt de Franse club ertoe Kanon enkele dagen later opnieuw medisch te keuren. Dan wordt hij alsnog afgekeurd. De reden: zijn hart. Al beweert Classico Sports in de media dat het gaat om knieproblemen.

 

 

 

Boete van 100.000 euro

In Italië raakt Lucia Bianco geërgerd. De advocate is formeel nog altijd Kanons zaakwaarnemer en dat hij zaken doet met Classico Sports bevalt haar niet. Ze beroept zich op de afgesproken exclusiviteitsclausule, die een boete bevat van 100.000 euro. Via de rechtbank in Florence laat ze beslag leggen op zijn salaris. Het betreft een vordering van in totaal 161.175,87 euro, zo blijkt uit rechtbankdocumentatie, te vermeerderen met rente.

 

Opnieuw heeft Kanon geldproblemen. Hij had zich kunnen verweren tegen de beslaglegging, maar de brief wordt bezorgd op een adres waar hij nauwelijks verblijft. Vanaf augustus 2015 wordt elke maand 6.810 euro ingehouden op zijn salaris.

 

 

Pas laat komt de club erachter dat Kanon de huur niet meer kan betalen van het appartement waar hij nu woont. De speler loopt achter met verzekeringspremies en eet slecht. Kanon verschijnt weliswaar dagelijks met een grote glimlach op de club, maar niemand weet wat in hem omgaat. Alleen zijn Franse teamgenoot Eduard Duplan kan met hem praten. ADO heeft dat jaar financiële problemen maar betaalt Kanon extra salaris uit. Een speler die dakloos raakt – dat is pas kapitaalvernietiging.

 

Terwijl bijna het hele salaris van Kanon naar Italië stroomt, denken Haagse clubbestuurders met spijt terug aan zijn contractverlenging, begin 2015. Destijds zagen ze helemaal voor zich hoe ‘hun’ Afrika Cup-winnaar voor veel geld zou worden verkocht. Zijn hart zou geen belemmering vormen, dachten zij – het was hooguit een kleine oneffenheid. De extra medische check in Frankrijk in juli 2015 heeft echter duidelijk gemaakt dat ADO een risico heeft genomen dat andere clubs niet willen lopen. Ook andere geïnteresseerde clubs haken af wegens zijn hart. Als ADO extra cardiologisch onderzoek laat doen, blijkt zelfs dat een ingreep nodig is voor zijn hartritmestoornissen. Dan is het helemaal duidelijk: Kanon is onverkoopbaar.

 

„En het sneue is”, zegt een voormalig clubbestuurder, „dat er nimmer fysieke problemen zijn geweest die te wijten waren aan zijn hart. Oftewel, hij kan gewoon voetballen, en goed”.

 

Was er nooit twijfel in Den Haag? Jawel, zeggen meerdere bronnen. Een medewerker van Rodger Linse, die getuige was van de deal tussen Manea en ADO, zegt dat de clubarts in Den Haag Kanon in eerste instantie afkeurde. „Manea had van tevoren niks verteld over Kanons hart. Niet chic, maar ik begrijp het wel. ADO nam de speler pas na een second opinion van een andere arts, die zei dat er geen gevaar was.”

 

Het is nu vier jaar na zijn komst bij ADO. Kanons contract loopt eind deze maand af. Het is nog onduidelijk of de club zijn dienstverband verlengt. Het gaat beter met de speler, zeggen mensen die hem kennen. Al is hij nog niet van Lucia Bianco af. Met hulp van de Nederlandse spelersvakbond is hij in Italië een gerechtelijke procedure gestart om zijn geld terug te krijgen. Via een kort geding in Nederland werd de beslaglegging tijdelijk beëindigd, maar daarmee is niet gezegd dat het contract waar Bianco zich op beroept ongeldig is.

 

„Ik ga die zaak winnen, want ik heb voldoende bewijs dat Wilfried contractbreuk heeft gepleegd”, aldus Bianco in een reactie. „Hij heeft me verraden.”

 

 

Epiloog

Een zonnige zondagavond in de Kuip. Daar loopt hij, helemaal achteraan in de rij Ivorianen die het veld betreedt voor de oefenwedstrijd tegen Nederland: Wilfried Kanon. Opgesteld als linksback en directe opponent van Oranjevedette Arjen Robben. Een zware strijd. Kanon speelt niet slecht, maar kan niet voorkomen dat Ivoorkust met 5-0 verliest.

 

Als het stadion is leeggestroomd wordt de Ivoriaan opgewacht door een verslaggever van TV-West, die speciaal voor Kanon naar de wedstrijd is gekomen. „Willy!” Er volgt een vrolijke begroeting waarbij niet wordt gesproken – de twee verstaan elkaar niet. Op zijn telefoon toont de journalist vragen in het Frans, die Kanon in het Frans beantwoordt voor de camera. Hij heeft een toilettas van Gucci in zijn hand.

 

Dit is het moment om hem de brief te geven. Een Franse brief waarin hem persoonlijk wordt gevraagd of hij zijn kant van dit verhaal wil vertellen. Eerdere interview-verzoeken via ADO heeft de speler geweigerd, aldus ADO. Kanon leest de brief. En zegt: „Hier heb je mijn telefoonnummer. Laten we whatsappen.”

 

In de dagen erna reageert hij niet op de geappte vragen. Wat er omgaat in Wilfried Kanon blijft zo een mysterie. Ook de club zwijgt. „Wij zijn van mening dat Wilfried Kanon al genoeg heeft meegemaakt en dat deze publicaties niet in zijn belang zijn”, schrijft ADO.

 

Wel laat Florin Manea onverwachts weer van zich horen. „Ik weet dat een Russische club interesse in hem heeft, maar Kanon reageert niet op mijn Facebookberichten”, sms’t hij. „Kan jij hem wel bereiken?”

 

 

OVER DIT ARTIKEL

Dit verhaal is geschreven om inzicht te geven in een deel van de voetbalwereld dat veelal aan het oog onttrokken is.

 

Het is gebaseerd op documenten, emails en gesprekken met zeker tien direct betrokkenen, van wie de meesten alleen wilden meewerken op voorwaarde van anonimiteit. ADO Den Haag en Wilfried Kanon wilden niet meewerken. Ook de Nederlandse spelersvakbond VVCS verleende geen medewerking.