Column: het wezen van een voetbalclub

De kans dat de lokale buurjongen Lutsharel Geertruida binnenkort bij Feyenoord vertrekt, wordt steeds groter. Jurriën Timber (Ajax) en Thomas Verheydt (ADO) zijn al weg.

tekst: Sjoerd Mossou

 

 

Zo gaan die dingen met zogenoemde 'kinderen van de club'. Je drukt ze aan de borst, je knuffelt ze een keer en weg zijn ze - in een vloek en een zucht. Dat is op zichzelf niets nieuws. De tijd dat het halve elftal van AZ uit de Zaanstreek kwam of dat Gène Hanssen en René Trost hun voetballeven lang bij Roda JC speelden, is alweer een handvol decennia geleden. Spelers komen en gaan: niet iets om overdreven sentimenteel over te doen.

 

Toch is het anno 2023 best een actuele, haast existentiële vraag: wat is een voetbalclub? Wat is de definitie daarvan in tijden van multi-club-consortiums, overzeese eigenaren, voortdurend vertrekkende spelers en externe aandeelhouders?

 

 

Wat 'verenigt' de voormalige 'vereniging' ADO nog, sinds het onderdeel een Amerikaanse 'holding' is geworden?

Het populaire, gemakzuchtige antwoord is dat een voetbalclub 'van de supporters' is, maar dat klopt niet echt natuurlijk. Voetbalclubs zijn bv's, vaak kleine bedrijven met relatief grote impact - en steeds vaker speeltjes van mensen die amper oprechte binding hebben.

 

Soms zijn ze niet eens eigendom van zichtbare, levende personen, maar van abstracte investeringsmaatschappijen. In de Premier League zijn clubs steeds vaker verkapt staatseigendom. Eerst de Russen (Chelsea), daarna de sjeiks van Abu Dhabi (Manchester City) en nu weer van Saoedi-Arabië (Newcastle United).

 

 

 

Het oorspronkelijke principe van wat een voetbalclub is, bestaat nog amper. Lid of 'socio' kun je bij de meeste clubs niet meer worden. De kerken, universiteiten of fabrieken die lang geleden de basis vormden onder de oprichting, bestaan nog hooguit in symbolische zin.

 

 

In dit land hebben we één geluk bij een ongeluk: Nederlandse voetbalclubs kosten vrijwel altijd méér geld dan ze opleveren. Dat maakt ze soms kwetsbaar. Clubs die er een potje van maken, of die stilaan hun bestaansrecht verliezen, kunnen zomaar in handen vallen van vage opportunisten of kille franchisebedrijven.

 

Maar het geluk is: de meeste Nederlandse clubs zijn nog steeds lokaal-regionale bolwerkjes, zelden multinationale handelswaar.

 

 

 

Er is de laatste tijd veel inflatie ontstaan op de jeukterm 'club-dna', vooral wanneer het begrip misbruikt wordt rondom de aanstelling van professionals. Maar dat maakt dat 'dna' niet meteen onbelangrijk: elke voetbalclub drijft op een zekere mate van erfelijke informatie.

 

Op regionale en culturele identiteit, overgedragen van de ene generatie op de volgende. Op een virtuele bloedlijn van sentiment, van kleine en grote tradities en een juiste dosering van mensen die dat voelen en snappen.

 

Veel meer dan sportief succes, is dat het wezen van een voetbalclub, misschien nu wel meer dan ooit: verbinding, eigenheid - of hoe je dat noemen wilt. Alleen clubs die dat kwijtraken, zijn ten dode opgeschreven.

 

De rest heeft het eeuwige leven.